21 lutego 2023 roku została opublikowana Ustawa z dnia 23 stycznia 2023 roku o Fundacji Rodzinnej. Oznacza to, że od 22 maja istnieje możliwość tworzenia nowego podmiotu w polskim prawie. Fundacja rodzinna ma w założeniu ochronić majątek rodzinny oraz bezpieczne i płynne przekazywanie go z pokolenia na pokolenie.
Jakie możliwości daje fundacja rodzinna?
Wśród kluczowych założeń fundacja rodzina pozwala m.in.:
- zabezpieczyć sukcesję majątku rodzinnego,
- ograniczyć podział aktywów wytworzonych przez kolejne pokolenia,
- na kumulację majątku w ramach zakładania i zwiększania funduszu fundacji poprzez nieopodatkowane transfery,
- na przeprowadzanie inwestycji ze środków uzyskanych ze sprzedaży aktywów,
- zapewnić beneficjentom przychody ze zbycia, dzierżawy, najmu, które nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn,
- na nadawanie szerokich uprawnień fundatora, który może określać i nadawać uprawnienia poszczególnych beneficjentów, a także ich prawa do przychodów.
Jak tworzy się fundację?
Fundację rodzinną może zawiązać tylko fundator, którym może być jedynie osoba lub kilka osób fizycznych. Tworzy się ją poprzez testament fundatora lub oświadczenie w formie aktu notarialnego. W momencie ogłoszenia testamenty lub podpisania aktu notarialnego do dnia zarejestrowania fundacji będzie ona w obrocie prawnym funkcjonować jako fundacja rodzinna w organizacji. Dopiero w chwili, gdy zostanie zarejestrowana, fundacja rodzinna zyska osobowość prawną. Fundusz założycielki fundacji musi wynieść minimalnie 100 tys. zł, ponadto fundacja rodzinna musi ustanowić zarząd i zgromadzenie beneficjentów, może natomiast założyć radę fundacji.
Zarządzanie fundacją w praktyce
Podstawą prowadzenia działalności przez fundację rodzinną jest statut. Jego stworzenie to kluczowy obowiązek fundatorów. Statut powinien określać zasady gospodarowania zasobami fundacji, prowadzenia przez nią działalności, a także metody transferu środków z majątku fundacji do jej beneficjentów. Musi również zawierać jasne zasady co do tego, kto może być beneficjentem fundacji, ale także kwestie organizacyjne, obejmujące m.in. nazwę, siedzibę, cele i sposoby ich realizacji. Co do zasady fundacja nie może prowadzić działalności gospodarczej.
Jednym z istotnych aspektów funkcjonowania fundacji jest zobowiązanie do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Bez tego obowiązku trudno mówić o rzetelnej realizacji postanowień statutu, szczególnie pod kątem praw beneficjentów do wypłat świadczeń czy obliczaniu faktycznego zysku fundacji. Gwarantem prawidłowości w tym zakresie jest instytucja audytu, który musi być przeprowadzony przez firmę audytorską bądź zespół audytorski (biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny) raz na cztery lata.
Zarówno obowiązki fundacji, jak i proces jej tworzenia wymaga znajomości nowej ustawy i ustawy o rachunkowości. W związku z tym warto rozważyć na każdym z tych etapów współpracę z podmiotem takim jak WZ Partners, który ma pierwsze doświadczenia w doradzaniu nowopowstającym fundacjom rodzinnym.
